Νόμος 5095/2024: Μία νέα πρόκληση για τους δικηγόρους

Το τελευταίο διάστημα ο ν. 5095/2024 βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων στους κύκλους των νομικών, καθώς προβλέπει νέες αρμοδιότητες για τους δικηγόρους. Κάποιοι βλέπουν με θετικό τρόπο τις αλλαγές καθώς εστιάζουν στο γεγονός ότι αυξάνεται η δικηγορική ύλη, ενώ άλλοι τοποθετούνται αρνητικά επισημαίνοντας πως οι σχετικές αποζημιώσεις για τα νέα καθήκοντα που εισάγονται θα είναι χαμηλές και τα προβλήματα που θα δημιουργούνται στην πράξη περισσότερα σε σχέση με τα οφέλη. Το παρόν αποτελεί μια προσπάθεια σύντομης παρουσίασης και σχολιασμού κάποιων από τις σημαντικότερες μεταβολές που επιφέρει ο νέος νόμος.

Α. Διατάξεις που ισχύουν από 15-03-2024

Σύμφωνα με το άρθρο 11 του νέου νόμου τροποποιείται το άρθρο 812 του ΚΠολΔ και δίνεται από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου (15-03-2024) η δυνατότητα στους κληρονόμους να υποβάλουν δήλωση αποδοχής κληρονομίας ενώπιον της γραμματείας του δικαστηρίου της κληρονομίας παριστάμενοι υποχρεωτικά μετά του πληρεξουσίου δικηγόρου τους. Αυτό σημαίνει ότι ο δικηγόρος μπορεί πλέον να συντάσσει πράξη αποδοχής κληρονομίας η οποία θα προσκομίζεται μαζί με όλα τα αναφερόμενα σε αυτήν σχετικά έγγραφα στην γραμματεία του αρμόδιου Ειρηνοδικείου, όπου συντάσσεται η έκθεση αποδοχής κληρονομίας.

Αξιολογείται ως μια θετική ρύθμιση που αναμένεται να αυξήσει την δικηγορική ύλη, καθώς μέχρι πρότινος δεν παρεχόταν η δυνατότητα στους δικηγόρους να συντάσσουν πράξεις αποδοχής κληρονομίας.

Με το άρθρο 14 του ν. 5095/2024 επήλθαν τροποποιήσεις και στο άρθρο 421 του ΚΠολΔ για τις ένορκες βεβαιώσεις οι οποίες καταργούν την προϊσχύουσα διάταξη που επέτρεπε τη λήψη τους και ενώπιον ειρηνοδίκη, καθώς πλέον ένορκες βεβαιώσεις θα λαμβάνονται αποκλειστικά και μόνο ενώπιον συμβολαιογράφου και δικηγόρου της έδρας του δικαστηρίου ή της κατοικίας ή της διαμονής του μάρτυρα. Παράλληλα προστέθηκε και ένα επιπλέον εδάφιο το οποίο ορίζει ότι το ύψος της αμοιβής του δικηγόρου για λήψη ένορκης βεβαίωσης όταν αυτή ζητείται από το Δημόσιο, ΟΤΑ, οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και λοιπά Ν.Π.Δ.Δ. είναι το ήμισυ της νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου. Με το άρθρο 15 του ν. 5095/2024 η δυνατότητα για λήψη ένορκης βεβαίωσης από δικηγόρο δίνεται πλέον και στα πλαίσια της διοικητικής δίκης, τροποποιώντας το άρθρο 185 του ΚΔΔ. Αυτή η αλλαγή κρίνεται σημαντική, καθώς ήταν αδικαιολόγητος ο αποκλεισμός της συγκεκριμένης δυνατότητας υπό το προγενέστερο καθεστώς.

Κατά τα λοιπά, οι ως άνω τροποποιήσεις δεν επιφέρουν δραματικές αλλαγές στην καθημερινή δικηγορική πρακτική, καθότι η λήψη ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον συμβολαιογράφου ή δικηγόρου αποτελεί πάγια τακτική ήδη επί πολλά έτη, καθιστώντας την λήψη ενόρκων βεβαιώσεων ενώπιον ειρηνοδίκη σπανιότερη επιλογή.

Β. Διάταξη που εφαρμόζεται από 01-05- 2024

Επιπλέον, από 1^η Μαΐου 2024 τίθεται σε ισχύ το άρθρο 19 του ν. 5095/2024 το οποίο αποτελεί τροποποιητική διάταξη του άρθρου 787 ΚΠολΔ. Στο εξής κατά την διαδικασία εγγραφής ή τροποποίησης καταστατικού σωματείου ο αρμόδιος Ειρηνοδίκης θα επικουρείται από δικηγόρο ο οποίος με τη σειρά του θα διενεργεί προέλεγχο των αιτήσεων για εγγραφή ή τροποποίηση καταστατικού ως προς τα τυπικά στοιχεία τους. Εν ολίγοις ο δικηγόρος θα επιτελεί «γραμματειακά καθήκοντα» τα οποία εκφεύγουν του πεδίου της δικηγορικής του ιδιότητας και προσιδιάζουν περισσότερο στο αντικείμενο απασχόλησης ενός δικαστικού υπαλλήλου.

Γ. Διατάξεις που θα εφαρμοστούν από 01-06-2024

Με τα άρθρα 3-10 του ν. 5095/2024 επέρχονται μεταβολές στην διαδικασία έκδοσης του κληρονομητηρίου που θα ισχύσουν από 01/06/2024. Ειδικότερα, το πιστοποιητικό για το κληρονομικό δικαίωμα (κληρονομητήριο) θα εκδίδεται μετά από πράξη δικηγόρου, μέλους του δικηγορικού συλλόγου της περιφέρειας του πρωτοδικείου του δικαστηρίου της κληρονομιάς, κατόπιν αίτησης, η οποία θα κατατίθεται στο δικαστήριο της κληρονομιάς από τον κληρονόμο ή τον καταπιστευματοδόχο ή τον κληροδόχο ή τον εκτελεστή διαθήκης.

Αυτό σημαίνει ότι ο έλεγχος της αίτησης και όλων των σχετικών εγγράφων που τη συνοδεύουν θα γίνεται από δικηγόρο, ο οποίος διορίζεται από ειδικό κατάλογο που καταρτίζει και διαβιβάζει, πριν από την έναρξη κάθε δικαστικού έτους, στη γραμματεία του δικαστηρίου ο δικηγορικός σύλλογος. Ο δικηγόρος θα ορίζεται, τηρουμένης της σειράς του καταλόγου, από τον γραμματέα του δικαστηρίου στην πράξη κατάθεσης της σχετικής αίτησης και αφού ενημερωθεί από τη γραμματεία του δικαστηρίου με μήνυμα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, θα παραλαμβάνει, έγχαρτα ή ηλεκτρονικά, την αίτηση και τα συνοδευτικά έγγραφα. Έπειτα, θα έχει στη διάθεσή του 30 ημέρες (από την επομένη της παραλαβής της αίτησης και των σχετικών εγγράφων) για να εκδώσει μία πράξη που θα εισηγείται να γίνει δεκτή ή να απορριφθεί η αίτηση του ενδιαφερομένου. Το κληρονομητήριο θα εκδίδεται τελικά από τον γραμματέα του δικαστηρίου στο οποίο κατατέθηκε η αίτηση με βάση την πράξη που θα έχει συντάξει προηγουμένως ο δικηγόρος.

Η ανάθεση του ουσιαστικού ελέγχου της αίτησης για έκδοση κληρονομητηρίου και των σχετικών εγγράφων που τη συνοδεύουν σε δικηγόρο είναι μία καινοτομία του νομοθέτη που πρόκειται να επεκτείνει την ύλη των δικηγόρων παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να λαμβάνουν ένα πρόσθετο εισόδημα (με την μορφή αποζημίωσης), ενώ ταυτόχρονα θα αποφορτίσει τους ειρηνοδίκες που ήταν αρμόδιοι για την σχετική εργασία μέχρι πρότινος. Αναμένεται η έκδοση υπουργικής απόφασης που θα καθορίζει, μεταξύ άλλων, το ύψος της αποζημίωσης των δικηγόρων.

Παράλληλα, βάσει του άρθρου 12 του ν. 5095/2024 από 1^η Ιουνίου 2024 προστίθεται το νέο άρθρο 208 στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας το οποίο θεσπίζει μια νέα διαδικασία για την εγγραφή και την εξάλειψη συναινετικής προσημείωσης υποθήκης με πράξη δικηγόρου. Ο δικηγόρος που θα εκδώσει την πράξη ορίζεται και στην περίπτωση αυτή από κατάλογο που τηρείται στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου. Στο σημείο αυτό και καθότι κάτι τέτοιο δεν διευκρινίζεται στο άρθρο 12 του νόμου, προκύπτουν προβληματισμοί ως προς τον τρόπο που θα λαμβάνει χώρα ο διορισμός του δικηγόρου για την ως άνω διαδικασία. Δημιουργούνται δηλαδή ερωτηματικά για το αν για παράδειγμα θα τηρείται σειρά χρονικής προτεραιότητας από την ημερομηνία εγγραφής του δικηγόρου στον οικείο κατάλογο ή αν ο διορισμός του θα γίνεται τυχαία, με την μορφή κλήρωσης.

Ακόμα, τροποποιήσεις επέρχονται και στο άρθρο 1274 ΑΚ καθώς στο εξής τίτλο για εγγραφή και εξάλειψη προσημείωσης υποθήκης θα μπορούν να αποτελέσουν -εκτός από τις δικαστικές αποφάσεις- και διαταγές πληρωμής, πρακτικά διαμεσολάβησης καθώς και όσες άλλες πράξεις αναγνωρίζονται από τον νόμο ως τίτλοι για εγγραφή προσημείωσης.

Τέλος, στο άρθρο 18 ορίζεται ότι κατά τροποποίηση του υπάρχοντος άρθρου 52 ΚΠολΔ δυνατότητα εξαίρεσης από τις πράξεις που εκδίδονται κατά τον ΚΠολΔ θα έχουν -ήδη από την ημερομηνία δημοσίευσης του νέου νόμου-, εκτός από τους δικαστές και τους δικαστικούς υπαλλήλους, και οι δικηγόροι. Δεδομένης της διεύρυνσης του πεδίου δραστηριότητας των δικηγόρων και του αυξημένου όγκου των δραστηριοτήτων αυτών, η πρόβλεψη αυτή φαντάζει λογικό επακόλουθο των ως άνω νέων ρυθμίσεων.

Χρυσάνθη Πίτσιου

Απόστολος Καρασακαλίδης

Ασκούμενοι Δικηγόροι